Ո՞ւմ ենք վստահում մեր ատամները

Առողջ և գեղեցիկ ատամներ ունենալ ցանկանում են բոլորը: Սակայն, միշտ չէ, որ ցանկություններն ու հնարավորությունները համընկնում են: Հայաստանում ստոմատոլոգիական ծառայության վիճակի, խնդիրների ու անելիքներին է նվիրված մեր զրույցը երիտասարդ մասնագետ Անժելա Հովհաննիսյանի հետ:

Եթե  20-30 տարի առաջ ատամնաբուժությունը մեր երկրում ցածր մակարդակի վրա էր, ապա այսօր, ատամնաբույժ Անժելա Հովհաննիսյանի խոսքով, այն լուրջ զարգացում է ապրում: Նրա սերնդակիցները, ստանալով ավելի արդիական գիտելիքներ ու ծանոթ լինելով  նորագույն տեխնիկային, ուսումը  շարունակել են օրդինատուրայում` Ազգային առողջապահության ինստիտուտում: Հովհաննիսյանը վստահեցնում է, որ մեր ատամնաբույժներն իրենց գիտելիքներով համարյա չեն զիջում արտասահմանցիներին:

Սակայն այս առաջընթացին զուգահեռ առաջացել են բացասական երևույթներ: Ամենաակնհայտը բժշկական ինստիտուտների թվաքանակի աճն է,  ինչի հետևանքով մեծանում է ատամնաբույժների թիվը, նվազում` որակը: Բժշկուհու կարծիքով, եթե տվյալ անձն ունի համապատասխան գիտելիքներ, նշանակություն չունի, թե որ բուհն է ավարտել, և  հստակ նպատակների ու փորձի շնորհիվ, որը ձեռք է բերվում  ժամանակի ընթացքում, իհարկե, բացը լրացնելով համացանցի կամ այլ տեղեկատվական աղբյուրների միջոցով, կարող է դառնալ պահանջված մասնագետ:

Զարմանալի է, բայց Եվրոպայում ատամնաբույժների թվով Հայաստանն առաջին տեղում է: Եթե մյուս երկրներում յուրաքանչյուր անձին սպասարկում է 4-5 ատամնաբույժ, ապա մեր երկրում` 10:

Հայաստանում գործում  են 750-ից ավելի ատամնաբուժական կլինիկաներ, որոնցից, սակայն, Հովհաննիսյանի կարծիքով, ոչ բոլորն են ապահովում բարձրակարգ որակավորված բուժսպասարկում` թե’ մասնագիտական, թե’ սանիտարահիգիենիկ  առումով: Իսկ այն կլինիկան, որտեղ նա է  աշխատում, համապատասխանում է ժամանակակից չափանիշներին:

Պարօդոնտիտ

Բոլորն էլ, առանց  բացառության, ցանկանում են ունենալ ձյունաճերմակ հոլիվուդյան ժպիտ ու առողջ, ամուր ատամնաշար: Ու, բնականաբար, առանց բացառության, բոլորն էլ կամենում են  բնական ատամնաշարը պահպանել հնարավորինս երկար: Սակայն  դրա համար հարկավոր է առողջ լնդեր ունենալ:  Ուրեմն արժե խոսել պարօդոնտիտի մասին. ի՞նչ է այն, ինչպե՞ս է առաջանում ու ինչպե՞ս կարելի է դրա դեմ պայքարել:

Անժելա Հովհաննիսյանն ասում է, որ  պարօդոնտի  հիվանդությունն ատամները կորցնելու գլխավոր պատճառներից մեկը կարող է լինել: Մեր արդիականության մեջ պարօդոնտի հիվանդությունները հանդիպում են շատ հաճախակի:

Գլխավոր պաճառներից է ատամնաքարերի առկայությունը լնդագրպանիկներում: Ատամնաքարերը առաջանում են ատամնափառի, թքի մեջ եղած հանքային տարրերի կուտակման  հետևանքով և իրենց մեջ պարունակելով բազմաթիվ մանրէներ` ախտահարում են լնդերը և առաջացնում պարօդոնտի հիվանդություններ, որոնք լինում են երեք տեսակ:. Սկզբնական փուլը գինգիվիտն է (լնդաբորբ), որը չբուժվելու դեպքում վեր է ածվում պարօդոնտիտի և պարօդոնտոզի, իսկ այն ներառում է նաև ոսկրային հյուսվածքը, առաջանում են նաև ախտաբանական լնդագրպանիկներ, ատամների շարժունություն և դրանց վաղաժամ կորուստ:

Տարիքային սահմանափակում չկա, սեռահասունության տարիքից սկսած, նույնիսկ երեխաների մոտ, եթե որոշ օրգան համակարգերի հիվանդություններ կան, կարող է ի հայտ գալ պարօդոնտիտ: Նշանակություն ունի նաև ժառանգական նախատրամադրվածությունը, իսկ որպես գանգատներ հիվանդները նշում են արնահոսությունը լնդերից, տհաճ հոտը բերանից, այրոցի, քորի զգացողությունը, որոնք  հանգեցնում են հիվանդության խորացմանը:

Թվարկվածներից մեկը կամ մի քանիսը հաստատ ծանոթ  են յուրաքանչյուրիս: Ու թերևս դժվար է հավատալ, որ այս ախտանշանների հարուցիչներն այն  մանրէներն են, որոնք ատամնանստվածք են   գոյացնում:

Ատամնաբույժ  Հովհաննիսյանն ավելացրեց, որ խոզանակի դերը շատ կարևոր է, այն պետք է փոխել  2-3 ամիսը մեկ, եթե նույնիսկ կարծում ենք, որ լավ վիճակում Է, իսկ պարօդոնտի հիվանդությունների ժամանակ խորհուրդ տվեց օգտագործել փափուկ խոզանակ: Ատամները լվանալ օրը 2 անգամ` առավոտյան արթնանալուց   և երեկոյան` վերջին չափաբաժինը ուտելուց հետո, իսկ օրվա ընթացքում ուտելուց հետո ատամները պարզապես ողողել գոլ  ջրով:

Ծամոն. օգո՞ւտ, թե՞ վնաս

Գովազդները ծամոններին վերագրում են ամենատարբեր օգտակար հատկանիշներ` ատամների էմալի կարծրացում, ատամնաքարի առաջացման կանխում, բերանի տհաճ հոտի վերացում:

Բժշկուհի Հովհաննիսյանի կարծիքով` ծամոնը դրական ազդեցություն կարող է ունենալ, եթե օգտագործվում է ուտելուց հետո միջատամնային հատվածներից սննդային մասնիկների մեխանիկական հեռացման առումով: Հավելենք նաև, որ այն նպաստում է ստամոքսահյութի արտադրմանը և մարսողության լավացմանը: Տհաճ հոտը վերացնելու համար ևս ծամոնը դեր ունի, իհարկե,  ժամանակավոր, բայց եթե կա հոտ, ուրեմն կա պատճառ, որը պետք է վերացնել ավելի մասնագիտական մոտեցմամբ:  Անընդհատ ծամելը, սակայն, վերածվում է տգեղ սովորության, որը կարող է գաստրիտի պատճառ դառնալ ու այլ տհաճություններ  առաջացնել:

Վերջապես, ատամների առողջությունը սերտորեն կապված է  մարդու օրգան համակարգերի հետ: Ցանկացած օրգան համակարգի հետ կապված որևէ խնդիր  իր արտահայտությունն է  ունենում  նաև  լեզվի  վրա  և   բերանի    խոռոչում:

Իսկ ատամնաբույժներին հաճախ չդիմելու կամ էլ «դանակը ոսկորին» չհասնելու և ամուր ատամներ ունենալու համար Անժելա Հովհաննիսյանը  խորհուրդ տվեց ատամնաբույժներին այցելել  ժամանակ  առ  ժամանակ    նաև    կանխարգելիչ   նպատակներով:

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ